درآمدپایدار درشهرداری ها
مقدمه
با آغاز تشکیل بلدیه درسال ۱۲۸۶ هجری شمسی در کشاکش حوادث مشروطیه در شهر تهران قدیم و به دنبال آن در سایر شهرهای کشور کمتر کسی فکر می‌کرد در حدود یک قرن بعد شهر نشینی رشد سرسام آوری پیدا کند و نسبت ۷۰ به ۳۰ جمعیت روستا نشینی و شهر نشینی روند معکوسی در پیش بگیرد و طبق سرشماری اخیربه نسبت ۲۸ جمعیت روستا نشین و ۷۲ جمعیت شهرنشین شود.
در کشورهای توسعه یافته با استفاده از روشهای علمی همواره منابعی را برای کسب درآمد انتخاب کرده که به اتکای آن می‌توانند در ارائه بهتر خدمات شهری اقدام نمایند متاسفانه شهرداریهای ایران فاقد چنین پشتوانه‌های مناسبی برای کسب درآمد میباشند. در حال حاضر بیش از ۷۰ درصد درآمدهای شهرداری های کشور ناپایدار بوده و مربوط به فعالیت‌های ساخت و ساز ساختمانی میباشد.(صاحب محمدی- عبدالعلی،۱۳۸۵) این درآمدها شامل مواردی چون فروش تراکم مازاد، عوارض پروانه‌های ساختمانی و موارد مشابه میباشد که در آمدهایی ثابت و پایدار نبوده ومتاثرازسایرعوامل اقتصادی میباشد.
بدیهی است اتکا به منابع غیرقابل پیش‌بینی هر سازمان را مواجه با مشکل برنامه‌ریزی خواهد کرد. به‌طور مشخص شهرداریهای کشور درسال‌های ۸۷ و ۸۸ به دلیل رکود ایجاد شده در کشور با کمبود شدید نقدینگی مواجه شده به قسمی که بسیاری از شهرداریها به‌خصوص شهرداریهای کلانشهرها بخش زیادی از بودجه پیش بینی شده خود را محقق نکردند و تاثیر این نابسامانی در اجرای کارهای عمرانی و خدماتی
به‌خوبی مشهود میباشد. با توجه به این که کمتر از ۳۰ درصد درآمدهای شهرداریها به‌طور ثابت قابل
تحقق هستند و مابقی منابع درآمدی با نوسانات زیادی همراه است و دغدغه‌هایی همیشگی برای مدیران شهر و نارضایتی شهروندان را از کند بودن پیشرفت و آبادانی شهر به دنبال دارد.
رشد جمعیت و رشد جمعیت شهری و گسترش مهاجرت از روستا به شهر و مهاجرت از شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ و کلان شهرها و تحولات جمعیتی شامل مهاجرت ، افزایش زاد و ولد و کاهش مرگ و میر به دلیل بالا رفتن سطح بهداشت مستقیماً بر شهرها تاثیر گذاشته اند این افزایش جمعیت باعث افزایش مشکلات عدیده به شهرداری های کشور گردیده است از آنجا که اداره مطلوب شهرها و ارائه ی خدمات مناسب و کنترل و هدایت پروژه های عمرانی علاوه بر اعمال مدیریت صحیح مستلزم کسب اعتبارات کافی و هزینه ی صحیح آن میباشد ، لذا شهرداری ها بعنوان سازمان های محلی جهت انجام وظایف خود می باید از امکانات مناسب مالی برخوردار باشند.
شهرداری ها در کشورهای پیشرفته جهان با هماهنگی کامل دستگاههای ذیربط اداری به انجام وظایف گسترده در خصوص مدیریت شهری می پردازند در این کشورها شهرداری و شهرداران از منزلت والایی برخوردارند و دارای اختیارات ویژه ای میباشند در حالیکه در کشور ما ایران اتکای بیش از حد اکثر شهرداریهای کشور به درآمدهای حاصل از مسکن و فروش تراکم باعث افزایش و تشدید قیمت مسکن و بروز مشکلات و بحران های مالی در مقاطع مختلف زمانی برای شهرداریها شده است .
هرچند درآمد شهرداریها در سالهای اخیر از طریق اخذ عوارض گوناگون و دیگر منابع از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است اما متقابلاً هزینه های آن نیز افزایش یافته وامروزه دستیابی به روشهای جدید و پیش بینی منابع درآمدی مطمئن و پایدار و تعدیل هزینه های شهرداری دغدغه اصلی مدیران و برنامه ریزان امور شهری از جمله شوراهای اسلامی شهرها و شهرداران می باشد.
مهمترین تنگناها و مسائل شهرداریها
قدیمی بودن قوانین شهرداری – نبود هماهنگی بین دستگاههای اجرایی با شهرداری – عدم ضمانت اجرایی جهت اجرای کامل قوانین – نداشتن جایگاه و منزلت عمومی شهرداری و شهرداران بر خلاف کشورهای پیشرفته – عدم اعمال مدیریت واحد شهری – ضعف و فقدان تخصص مرتبط در بین شهرداران منتخب از سوی شوراها- فقدان فرهنگ عمومی در شناختن شهرداری به عنوان یک سازمان محلی منتخب مردم و عدم هماهنگی با شهرداری- مشکلات مالی شهرداری ها ناشی از تصمیمات دولت در خصوص استقلال شهرداریها – کمبود کمکهای مالی دولت به شهرداریها -حذف پاره ای از عوارض شهرداریها در قانون تجمیع و بسیاری از مشکلات اساسی دیگر باعث تمایل شهرداریهای کشورمان به کسب درآمد با روشهای غیر متداول و غیر منطقی به خصوص افزایش فروش تراکم – فروش و حذف پارکینگ- افزایش هزینه های تفکیک واحد ، زمین ، عوارض تجاری ،عوارض وصول پروانه شده است.
ارائه راهکارها
با عنایت به موارد فوق به نظر می رسد شهرداریها باید رویکرد تازه ای نسبت به مسائل داشته که برخی از آنها بعنوان پیشنهادات جهت بهبود در کسب منابع درآمدی پایدار در شهرداریها ارائه می گردد:
۱) بازنگری و اصلاح قوانین شهرداریها با توجه به قدمت آنها بمنظور افزایش کارایی و متناسب با اختیارات شهرداریها
۲) تسریع در اجرای مدیریت واحد شهری و واگذاری وظایف دستگاههای اجرائی مرتبط به شهرداریها .
۳) گسترش برنامه های آموزشی و ترویجی و ایجاد زمینه تفاهم و همکاری بین مردم و شهرداریها در راستای جلب مشارکت عمومی فراهم گردد .
۴) بکارگیری و استخدام نیروها با توجه به نیازهای تخصصی و افزایش بهره وری نیروی انسانی در شهرداریها
۵) آموزش شهروندان بمنظورگسترش همکاری با شهرداری در زمینه هائی نظیر مدیریت پسماند، فضای سبز، مبلمان شهری و….
۶) ایجاد منابع درآمدی جایگزین روشهای متداول موجود در شهرداری به جای افزایش و فروش تراکم و …
۷) مشارکت با بخش خصوصی در راستای اجرای طرحهای عمرانی و خدماتی و فروش خدمات مناسب به متقاضیان
۸) اتخاذ روشهای تشویقی و ایجاد زمینه مناسب در پرداخت عوارض از سوی شهروندان و تقویت سیستم مالیاتی
۹) استفاده مناسب و صحیح از املاک و مستغلات شهرداری در راستای افزایش درآمد شهرداری
۱۰) افزایش درآمد از طریق احداث کارخانجات تولیدی متناسب با وظایف شهرداری و فروش کالاها و مصالح تولیدی – استفاده از تجربیات کشورهای پیشرفته در جهت افزایش درآمد
۱۱) گسترش امر نظارت در امور مرتبط با طرحهای عمران شهری
۱۲) برنامه ریزی و اعمال و اجرای طرحهای درآمدزا مانند:
احداث مجتمع توریستی تفریحی در مناطق دارای استعداد و پتانسیل طبیعی – احداث کارخانه تولید مصالح شن و ماسه و قطعات بتنی – تولید انبوه گل و گیاه و نهال و گیاهان گلخانه ای و فروش آنها با توجه به اقلیم و آب و هوای منطقه – اجرای طرح تفکیک زباله های شهری – بکارگیری و اجرای روشهای جدید مکانیزه بمنظور کاهش هزینه پرسنلی در خدمات شهری- ایجاد صنایعی تبدیلی چون بازیافت کاغذ و پلاستیک و احداث کارخانه سیمان با مشارکت بانکها و بخش خصوصی – ایجاد مرکز اجاره (بانک) ماشین آلات عمرانی شهرداری- افزایش بهره وری و نیروی کار با استفاده از ارتقاء آموزش و دوره های بازآموزی – بررسی دقیق و توجیه اقتصادی و فنی طرحهای خدماتی مورد نیاز شهروندان و…
منابع:
ü راهکارهای کسب منابع درآمدپایداردرشهرداریها- علی خداداد
ü ضرورتی به نام ایجاد درآمدهای پایدار برای شهرداریها- سایت خبری /تحقیقی معماری نیوز
مجتبی شقاقی مسئول واحد شهرسازی شهرداری ایلخچی (فوق لیسانس عمران- زلزله)
ثبت دیدگاه